Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường phát triển mạnh mẽ và quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, các tranh chấp thương mại giữa cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp phát sinh với tần suất ngày càng nhiều và đa dạng hơn.
Để xử lý những tranh chấp này, pháp luật và thực tiễn đã hình thành nhiều phương thức giải quyết khác nhau, mỗi phương thức đều có ưu điểm và hạn chế nhất định. Hiện nay, bốn phương thức giải quyết tranh chấp thương mại phổ biến gồm: thương lượng, hòa giải, trọng tài thương mại và Tòa án. Trong đó, phương thức thương lượng, hòa giải và trọng tài không mang tính quyền lực nhà nước (không bắt buộc phải được thực hiện bởi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền).
Trọng tài ra đời từ nhu cầu giải quyết tranh chấp thương mại một cách nhanh chóng và dứt điểm, thông qua sự tham gia của bên thứ ba có quyền đưa ra phán quyết. Pháp luật thừa nhận trọng tài là một phương thức giải quyết tranh chấp phổ biến.
Trọng tài ra đời từ nhu cầu giải quyết tranh chấp thương mại một cách nhanh chóng.
Thẩm quyền giải quyết của trọng tài thương mại
Điều 2 Luật Trọng tài thương mại 2010 quy định ba nhóm vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của trọng tài thương mại. Quy định này mở rộng phạm vi thẩm quyền của trọng tài, đáp ứng nhu cầu thực tiễn và phù hợp với thông lệ quốc tế.
- Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại. Tranh chấp này đòi hỏi các bên trong tranh chấp đều phải có hoạt động thương mại, mà tiêu chí nhận diện hoạt động thương mại theo Khoản 1 Điều 3 Luật Thương mại 2005 là mục đích sinh lời.
- Tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó có ít nhất một bên có hoạt động thương mại. Với quy định này, chỉ cần một bên trong tranh chấp có hoạt động thương mại, bên còn lại có thể tham gia quan hệ với các mục đích phi lợi nhuận như tiêu dùng, nhu cầu cá nhân…
- Tranh chấp khác giữa các bên mà pháp luật quy định phải giải quyết bằng trọng tài. Trong trường hợp này, tiêu chí hoạt động thương mại thậm chí còn không được đặt ra, mà chỉ cần trong pháp luật chuyên ngành có quy định tranh chấp có thể giải quyết bằng trọng tài thương mại.
Trọng tài thương mại là một trong những phương thức giải quyết tranh chấp thương mại.
Vai trò của trọng tài thương mại so với Tòa án
So với các phương thức giải quyết tranh chấp khác như Tòa án, thương lượng hay hòa giải, trọng tài thương mại nổi bật nhờ tính linh hoạt, hiệu quả và bảo mật. Đây là cơ chế cho phép các bên chủ động lựa chọn trọng tài viên, thủ tục giải quyết và địa điểm xét xử phù hợp với đặc thù của từng vụ việc.
Ưu điểm nổi bật của trọng tài thương mại:
Linh hoạt, tự do thỏa thuận: Các bên được quyền quyết định quy trình, thủ tục và người giải quyết tranh chấp.
Tiết kiệm thời gian: Thủ tục đơn giản, nhanh gọn hơn tố tụng tại Tòa án.
Bảo mật thông tin: Phiên xử không công khai, giúp bảo vệ danh tiếng và quan hệ kinh doanh.
Tính chung thẩm: Phán quyết có hiệu lực ngay, không bị kháng cáo, và có thể được công nhận và thi hành ở nước ngoài.
Chuyên môn và trung lập: Trọng tài viên thường là chuyên gia có kiến thức sâu trong lĩnh vực tranh chấp, đảm bảo tính khách quan và chính xác.
So với thương lượng và hòa giải, trọng tài có tính cưỡng chế thi hành, giúp đảm bảo quyền lợi rõ ràng hơn khi các bên không thể tự thỏa thuận.
Tuy nhiên, trọng tài cũng có một số hạn chế: không có quyền kháng cáo, chi phí có thể cao hơn so với Tòa án, và một số biện pháp khẩn cấp vẫn phải nhờ đến sự hỗ trợ từ cơ quan tư pháp.
Dù vậy, với đặc điểm hiện đại, hiệu quả và phù hợp với các tranh chấp có yếu tố nước ngoài, trọng tài thương mại đang ngày càng trở thành sự lựa chọn ưu tiên của doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Trọng tài vẫn được đánh giá là phương thức ưu việt, kết hợp được nhiều ưu điểm của các cơ chế khác. Chính nhờ sự linh hoạt, hiệu quả, bảo mật và khả năng thi hành quốc tế mà trọng tài ngày càng trở thành lựa chọn phổ biến trong giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế.
Với kinh nghiệm thực tiễn, Công ty Luật Tri Ân đã và đang đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp trong việc xây dựng thỏa thuận trọng tài, tư vấn giải pháp chiến lược và tham gia bảo vệ quyền lợi của khách hàng tại các trung tâm trọng tài uy tín trong và ngoài nước. Sự am hiểu pháp luật cùng đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm của Luật Tri Ân là cơ sở để đảm bảo các doanh nghiệp an tâm lựa chọn trọng tài thương mại như một công cụ pháp lý hiệu quả, an toàn và hiện đại.
Liên hệ:
CÔNG TY LUẬT TNHH TRI ÂN
MST: 3602909782
Địa chỉ: Tầng 7, Toà nhà Tinnghia Plaza, 224 Hà Huy Giáp, P. Trấn Biên, Đồng Nai
Số điện thoại: 0898917927
Email: tranquan@luattrian.com
